Ed Ruscha, Sayings from Mark Twain's Pudd'nhead Wilson,
San Francisco, Greve/Hine & Limestone Press, 1995 [1]

Het ontstaan van het kunstenaarsboek in de jaren zestig markeerde een revolutionaire verschuiving in de kunstwereld. Deze periode werd gekenmerkt door radicale veranderingen in kunstpraktijken, en kunstenaars begonnen te experimenteren met nieuwe vormen en media. Het kunstenaarsboek werd een belangrijk uitdrukkingsmiddel voor deze experimenten.
Ed Ruscha, geboren in 1937 in Omaha, Nebraska wordt beschouwd als een pionier van het kunstenaarsboek. Zijn unieke benadering van het boek als kunstvorm heeft een blijvende stempel gedrukt op de wereld van de hedendaagse kunst.
Ruscha's kunstenaarsboeken zijn vaak minimalistisch van aard, en worden gekenmerkt door heldere en eenvoudige ontwerpen en het gebruik van alledaagse taal. Hij combineert afbeeldingen en tekst op een manier die de betekenis en interpretatie van beide elementen uitdaagt. De typografie is altijd een wezenlijk onderdeel van het ontwerp.
Zijn meest iconische werk uit die periode is Twentysix Gasoline Stations (1963).

Omdat hij zich baseerde op bronnen uit de echte wereld en de beeldtaal van de commerciële cultuur, wordt Ruscha's werk geassocieerd met Pop Art. In 1962 werd Ruscha's werk samen met Roy Lichtenstein, Andy Warhol, Robert Dowd, Phillip Hefferton, Joe Goode, Jim Dine en Wayne Thiebaud opgenomen in de historisch belangrijke en baanbrekende tentoonstelling New Painting of Common Objects, samengesteld door Walter Hopps in het Pasadena Art Museum. Deze tentoonstelling wordt historisch gezien beschouwd als een van de eerste Pop Art tentoonstellingen in Amerika.[2]
De kunstenaarsboeken van Ed Ruscha werden aanvankelijk ook geclassificeerd als West Coast Pop art. Later noemde Sol Lewitt ze conceptuele kunst en werden er ook verbanden gelegd met de Amerikaanse traditie van fotodocumentatie die Ruscha op één lijn plaatst met fotografen als Walker Evans en Robert Frank.

Als graficus had Edward Ruscha ook een natuurlijke belangstelling voor het livre de peintre. Hier kon hij zijn grafische vertaling van zijn interessen in woorden en typografie in een boekvorm onderbrengen.

Artists' books

Tussen 1962 and 1978, publiceerde Ruscha een reeks kleine kunstenaarsboeken:

Twentysix Gasoline Stations, 1963
Various Small Fires, 1964
Some Los Angeles Apartments, 1965
Every Building on the Sunset Strip, 1966
Thirtyfour Parking Lots, 1967
Royal Road Test, 1967 (met Mason Williams en Patrick Blackwell)
Business Cards, 1968 (met Billy Al Bengston)
Nine Swimming Pools and a Broken Glass, 1968
Crackers, 1969 (met Mason Williams)
Real Estate Opportunities, 1970
Babycakes with Weights, 1970
A Few Palm Trees, 1971
Records, 1971
Dutch Details, 1971
Colored People, 1972
Hard Light, 1978 (met Lawrence Weiner) [3]

Latere boeken waren:

Country Cityscapes, 2001
ME and THE, 2002
Ed Ruscha and Photography, 2004 (with Sylvia Wolf)
OH / NO, 2008
Dirty Baby, 2010 (with Nels Cline and David Breskin)

Het werk van Ruscha wordt gekenmerkt door een combinatie van picturale motieven en woorden of zinnen, waarbij hij onverwachte materialen op onverwachte manieren gebruikt. Zijn werken laten vaak de wisselwerking zien tussen bijzondere lettervormen en een meer atmosferische achtergrond, een visuele strategie die een Ruscha-handtekening is geworden.
Voor Sayings from Mark Twain's Pudd'nhead Wilson creëerde Ruscha een serie litho's waarin hij de tekst (in dialect) van een van de romanpersonages van Mark Twain weergeeft op een achtergrond van een wisselende gedrukte houtnerfstructuur.
Ook hier zet hij het genre op een eigenzinnige manier naar zijn hand. Zoals gebruikelijk in de boeken van Ruscha ontbreekt elke tekst. Enkel de zinnen en woorden die in het grafische werk zijn opgenomen geven een indicatie over inhoud en strekking.

Sayings from Mark Twain's Pudd'nhead Wilson, 1995

Terwijl zijn eerdere werken zich richtten op alledaagse onderwerpen, zoals benzinestations en parkeerplaatsen, waagde Sayings from Mark Twain's Pudd'nhead Wilson zich op een ander terrein van visuele verkenning, en sluit nauwer aan bij zijn schilderijen en grafische kunst.
Het boek bevat tien kleurenlitho's en werd gedrukt op Somerset. Het boek is in wijnrood linnen en zwart leer gebonden. De letter S op de kaft werd door de kunstenaar met bleekwater getekend. De uitgave is gesigneerd, gedateerd en genummerd in het colofon door Ed Ruscha. De oplage bedroeg vijftig exemplaren en twee kunstenaarsproeven.

Limestone Press / Hine Editions werd opgericht in 1975 in San Francisco. Hank Hine werkte in zijn uitgeverij met een grote verscheidenheid aan kunstenaars die staan voor een breed spectrum van hedendaagse kunst. Hij realiseere uitgaven met Georg Baselitz, Bruce Conner, Günther Förg, Markus Lüpertz, Joan Mitchell, Jürgen Partenheimer, Norbert Prangenberg, Susan Rothenberg, Ed Ruscha, David Salle en Richard Tuttle.
Alle kunstenaars werkten rechtstreeks met Hank Hine of in nauwe samenwerking met hem en zijn medewerkers, waarbij Hank Hine het experiment altijd aanmoedigde, openstond voor improvisatie en op zoek was naar onconventionele manieren om de boeken te realiseren. Zijn invloed was niet gering, formaat, papierkeuze, bindwijze lagen voor een groot deel in zijn handen, wat niet ongebruikelijk is in de geschiedenis van het livre de peintre.

Edward Ruscha zou nog herhaaldelijk terugkeren naar het livre de peintre met naast Sayings from Mark Twain's Pudd'nhead Wilson waarvoor Ruscha tien lithografieën creëerde, bijvoorbeeld Flipping, Kicking, Howling, Rolling, Sitting, Standing, Climbing, Telling, een kunstenaarsboek uitgegeven in 1988 door Sam Francis' Lapis Press met acht originele etsen van de kunstenaar.

Woordschilderijen

De combinatie van picturale motieven en woorden of zinnen kenmerkt de schilderijen van Ed Ruscha. Ruscha maakte zijn eerste woordschilderijen - met olieverf op papier - in Parijs in 1961. Woorden en zinnen fungeren vaak als symbolen en motieven in zijn werk, maar boeken als kunstobjecten zijn een frequent uitdrukkingsmiddel en de kunstenaar heeft een verbazingwekkend scala aan visuele middelen ingezet om het lezen als betekenisgevend proces te verkennen.
De aantrekkingskracht op combinaties van woord en beeld heeft Ruscha natuurlijk naar het boek als kunstvorm geleid, en woorden werden zowel object als onderwerp van zijn schilderijen en grafische kunst.

«I began to see books and book design, typography, as a real inspiration. So I got a job with a book printer. He taught me how to set type, and then I started to see the beauty of typography and letter-forms. Somehow that led me off on this little path, almost like a bumper car, you know.» [18]

Net als Andy Warhol en Roy Lichtenstein, zijn tegenhangers aan de oostkust, was Ruscha's artistieke opleiding geworteld in de commerciële kunst. Ruscha werkte enige tijd als commercieel illustrator en grafisch ontwerper. Zijn interesse in woorden en typografie vormden uiteindelijk het hoofdonderwerp van zijn schilderijen, prints en foto's.[4] De allereerste van Ruscha's woordschilderijen ontstonden als olieverfschilderijen op papier in Parijs in 1961.[5] Hij begon met het isoleren van eenlettergrepige woorden - ACE, BOSS, HONK, OOF - zonder aanvullende beelden tegen een effen achtergrond.[3][6]

Sinds 1964 experimenteert Ruscha regelmatig met het schilderen en tekenen van woorden en zinnen, vaak vreemd komische en satirische uitspraken die verwijzen naar de populaire cultuur en het leven in LA. Op de vraag waar hij de inspiratie voor zijn schilderijen vandaan haalde, antwoordde Ruscha: "Nou, ze komen gewoon in me op; soms zeggen mensen ze en schrijf ik ze op en dan schilder ik ze. Soms gebruik ik een woordenboek." Van 1966 tot 1969 schilderde Ruscha zijn "vloeibare woord" schilderijen: Woorden als Adios (1967), Steel (1967-9) en Desire (1969) werden geschreven alsof ze met vloeistof gemorst, gedruppeld of gespoten werden op een vlak monochroom oppervlak. In zijn buskruit- en grafittekeningen (gemaakt tijdens een periode van zelfopgelegde ballingschap uit de schilderkunst van 1967 tot 1970) [7] zijn losse woorden afgebeeld in een trompe l'oeil techniek, alsof de woorden gevormd zijn uit linten krullend papier.[3]

«I just happened to paint words
like someone else paints flowers.»

Ruscha experimenteerde met humoristische geluiden en rijmende woordspelingen en maakte een portfolio van zeven litho's met de rijmende woorden News, Mews, Pews, Brews, Stews, Dues, News (1970).[8]

In de jaren 1970 begon Ruscha, samen met onder andere Barbara Kruger en Jenny Holzer, hele zinnen te gebruiken in zijn werk, waardoor het een onderscheidend kenmerk werd van de post-Pop Art generatie.[9] In het midden van de jaren 1970 maakte hij een serie tekeningen in pastel met pittige zinnen tegen een kleurvlak.[10] In het begin van de jaren 1980 maakte hij een serie schilderijen van woorden over zonsondergangen, nachtelijke luchten en korenvelden. In het fotorealistische schilderij Brave Men Run In My Family (1988), onderdeel van de serie "Dysfuntional Family", laat Ruscha de tekst over het silhouet van een groot, listing tall ship lopen; het werk was een samenwerking met zijn collega Nancy Reese uit Los Angeles (zij schilderde, hij schreef). [11] In een serie verraderlijke kleine abstracte schilderijen uit 1994-1995, worden woorden die bedreigingen vormen weergegeven als lege breedtes van contrasterende kleuren zoals morsecode.[12] Later verschenen woorden op een fotorealistische serie bergketens die Ruscha in 1998 begon te produceren.[13] Voor deze acryl-op-canvas werken haalde Ruscha zijn bergafbeeldingen ofwel van foto's, commerciële logo's, of uit zijn verbeelding. [3][14]

Vanaf 1980 begon Ruscha een zelfbedacht lettertype met hoofdletters te gebruiken, Boy Scout Utility Modern, waarin lettervormen niet gebogen maar vierkant zijn (zoals bijvoorbeeld in het Hollywood Sign).[15] Dit eenvoudige lettertype is radicaal anders dan de stijl die hij gebruikte in werken als Honk (1962).[15] Vanaf het midden van de jaren 1980 zijn in veel van zijn schilderijen zwarte of witte 'lege plekken' of 'censuurstroken' opgenomen, om te suggereren waar de 'ontbrekende' woorden zouden hebben gestaan. De 'losse flodders' zouden ook voorkomen in zijn series Silhouetten, Stadsgezichten of 'gecensureerde' woordwerken, vaak gemaakt met bleekmiddel op canvas, kunstzijde of linnen.[3][16]

Selecte bibliografie