° Amsterdam 1929.
Woont en werkt in Amsterdam en Berlijn (Potsdam).

Vervorming, verwording, vergankelijkheid. De zwarte, veelgelaagde huid van het doek, het grove, zwartgeblakerde oppervlak van het beeld of van het linnen. De motieven zijn vlaggen, koppen, handen, figuren ook, en mythische en archetypische motieven zoals urnen, schalen en kelken, wielen en ladders en oerdieren. De vorm en de kleur roepen verval en vergetelheid op, vernietiging en teloorgang, en benadrukken het centraal thema in zijn werk, dat van dader, slachtoffer en medeplichtige.
Armando groeide op in de omgeving van doorgangskamp Amersfoort, een concentratiekamp tijdens de Tweede Wereldoorlog. Gevangenen werden van hieruit overgebracht naar andere kampen of tewerkgesteld in Duitsland. Deze jeugdjaren zijn van beslissende invloed geweest op zijn werk, de sfeer is somber, de kleur is vooral zwart. Slachtoffer, verraad en schuld zijn begrippen die telkens terugkomen. Ook het schuldige landschap, dat schuldig is omdat het de sporen wegwist van een gruwelijk gebeuren.
Armando:’Zonder deze thematiek had mijn werk nooit die intensiteit kunnen bereiken. Met die schoonheid heb ik mij altijd beziggehouden; de schoonheid van plekken waar de vijand was. Vermaledijde schoonheid, die nergens rekening mee houdt en zich overal meester van maakt!’

De stilte / Die Stille is een tweetalige uitgave met lithografieën en gedichten van Armando. Marlene Müller-Haas vertaalde de gedichten. De lithografieën werden gedrukt door Rento Brattinga.
De stilte / Die Stille verscheen in een beperkte oplage van vijftig Arabisch genummerde exemplaren. Bij elk exemplaar hoort een suite met drie door Armando getekende en genummerde lithografieën. Elk boek werd in het colofon gesigneerd door de kunstenaar. De tekst werd gezet uit Bembo corps 24 en gedrukt op Hahnemühle 230 gram door Rein Ergo die ook instond voor ontwerp en afwerking. Het boek werd gerealiseerd in Gent en Castiglioncello Bandini.

Marlene Müller-Haas vertaalt al ruim vijftien jaar Nederlandstalige literatuur en heeft inmiddels een groot vertaaloeuvre opgebouwd. Naast werk van Charlotte Mutsaers vertaalde zij onder anderen Armando, Maarten Asscher, Paul Claes, Adriaan van Dis, Geert van Istendael, Arthur Japin en Harry Mulisch.

De jury van de VSB Poëzieprijs 2011 heeft de laatste dichtbundel van Armando genomineerd voor de VSB Poëzieprijs 2011. De winnaar van de VSB Poëzieprijs ontvangt een geldbedrag van € 25.000,- en krijgt de kans het internationale podium te betreden tijdens het Poetry International Festival 2011. Op 26 januari 2011, op de vooravond van Gedichtendag, zal de uiteindelijke winnaar bekend worden gemaakt. Op uitnodiging van de stad Utrecht vindt de uitreiking van de VSB Poëzieprijs 2011 in het Stadhuis van Utrecht plaats.

In het juryrapport lezen we: 'Armando’s Gedichten 2009 biedt donkere, kale gedichten die zinderen van geweld. Oorlog, de tragedies van de twintigste-eeuwse geschiedenis: ze worden niet met zoveel woorden benoemd maar slechts aangeduid – en daardoor des te effectiever opgeroepen.' Ook De stilte is een fascinerende tekst waarin de echo van eerder werk doorklinkt.
Voor de man die het ‘schuldig landschap’ tot zijn artistieke epicentrum maakte is het niet verwonderlijk dat zijn gedachten zich steeds weer op hetzelfde stuk verleden richten. Dat heeft iets voorspelbaars, maar ergerlijk wordt het nooit omdat Armando goed blijft kijken. ‘Soms ben ik benieuwd hoe het allemaal afloopt’, schrijft hij ergens, ‘maar meestal niet’.
De stilte is een fascinerende tekst waarin de echo van eerder werk doorklinkt.

Armando begon in de eerste helft van de zeventiger jaren reeksen schilderijen en tekeningen te maken, die hij ‘schuldig landschap’ noemde. Een schuldig landschap noemde hij een landschap dat heeft zien gebeuren, want in landschappen, in de schone natuur, vinden vaak de afgrijselijkste opvoeringen plaats.
Voornoemd landschap heeft zich daar nooit iets van aangetrokken, is zelfs zo
schaamteloos geweest om gewoon door te groeien, het is een schande, ik raak er niet over uitgesproken. De confrontatie natuur-cultuur is een onbarmhartig gebeuren (...). [Armando, Schoonheid is niet pluis, p 448]

Hemel en aarde. Het Gevecht. Met gedichten en drie lithografieën van Armando. Verschijnt op 28 februari 2007 in een oplage van 50 Arabisch genummerde exemplaren. Bij elk exemplaar hoort een suite van drie door Armando getekende en genummerde lithografieën. Alle exemplaren werden ook in het colofon door Armando gesigneerd.

Hemel en aarde. Het gevecht / Ciel et terre. La bataille is een tweetalige uitgave. De gedichten werden vertaald door Jan H. Mysjkin en Pierre Gallissaires. De tekst werd gezet uit Trump Mediaeval en gedrukt op vélin d'Arches door Rein Ergo.

Formaat 28,5 x 36,5 cm, In foedraal. 750 €.

C O L O F O N

L I T H O G R A F I E Ê N

Armando, drie litho's voor Tussen hemel en aarde. Het Gevecht,
Ergo Pers, 2007

Armando, drie litho's voor Tussen hemel en aarde. De schepping,
Ergo Pers, 2007

Kunst is existentieel, het is voor Armando een noodzakelijke vorm van zijn.
'Ineens is iets kunst. Ineens zijn de stoutmoedige gedachten en daden van een troosteloos mens in het domein van de kunst terechtgekomen. Dat is, ik weet het uit ervaring, een streng en wrang domein, met eigen wetten en gevechten. Je kunt daar beter niet terechtkomen, want je wilt ook wel es terug en dat lukt je lang niet altijd. Mij is het nooit meer gelukt.' (Uit: Armando, De straat en het struikgewas, De Bezige Bij, 1988)
Armando was als dichter en schilder betrokken bij diverse stromingen. Met Kees van Bohemen, Jan Henderikse, Henk Peeters en Jan Schoonhoven vormt hij de Hollandse Informele Groep (1958-1960) en in 1960 is hij mede-oprichter van de Nederlandse Nulgroep, waarin hij actief is tot 1965. De Nulgroep zocht een intensivering van de werkelijkheid. Kunst moest de alledaagse werkelijkheid zo objectief mogelijk registeren.

Met Henk Peeters, Hans Sleutelaar, Cornelis Bastiaan Vaandrager en Hans Verhagen vormt hij de redactie van het tijdschrift De Nieuwe Stijl, waarvan slechts twee nummers - in boekvorm - verschijnen, in 1965 en 1966. Zijn nieuwsgierigheid naar de motieven van de dader leidde tot de documentaire De SS’ers (1967), die hij samen met Hans Sleutelaar samenstelde op basis van interviews met Nederlandse leden van de voormalige Waffen-SS. In Dagboek van een dader (1973) diepte hij hetzelfde thema uit op abstractieniveau. Hier voor het eerst spreekt hij van het schuldige landschap dat in zijn werk een blijvende rol gaat spelen. Samen met Hans Verhagen maakt hij de in 1978 door de VPRO uitgezonden documentaire Geschiedenis van een Plek.

K L E I N E   B I B L I O G R A F I E

Verzamelde gedichten
Bevat de verzamelde gedichten van 1951-1963; Hemel en aarde een heroïsche cyclus in 3 delen; De denkende, denkende doden; Het gevecht - een gedicht; Tucht - gedichten 1971-1978; Het plechtige, het donkere; De hand en de stem; De naam in een kamer - Een gedicht; Verspreide gedichten etc.

Armando Lithography | Lithografie, Steendrukkerij Amsterdam, 1989, met tekst van Marty Bax.

Armando, Fahnen, tentoonstellingscatalogus Nationalgalerie Berlin, Westfalischer Kunstverein Munster, 1984.

Armando, 100 tekeningen, 1952-1984, tentoonstellingscatalogus Museum Boymans-van Beuningen, Rotterdam, 1985. Drietalig Ned.-Duits-Eng.

Die Berliner Jahre/The Berlin Years, Den Haag, SDU, 1989.

De terugkeer van de kleur | The return of colour, Galerie Willy Schoots en het Armando Museum , 2003, met tekst van Rick Vercauteren en Yvonne Ploum.

Neue Horizonte, Stiftung Museum Schloss Moyland , 2005, met tekst van Thomas Deecke.

Armando, De tand des tijds/Der Zahn der Zeit. Over Armando's Bronzen 1988-1999, tentoonstellingscatalogus Bonnefantenmuseum Maastricht, 1999.

Beeldhouwer Armando, Oeuvrecatalogus bronssculpturen 1988 - 2006, Galerie Willy Schoots, Eindhoven , 2006, met tekst van Lucius Grisebach.

Armando werkte in Berlijn tot 1989 in het atelier dat vroeger van de nazi-beeldhouwer Arno Breker was. Zijn Berlijnse jaren leverden vele series op: 'Sehnsucht nach der Bourgeoisie, am Waldrand' (1980-1981), 'Feindbeobachtung' (1982), 'Fallender Baum (1983), 'Gefechtsfeld' (1986-1987) en 'Schuldige Landschaft' (1987) bijvoorbeeld. De morsige vlaggen als symbool van macht en geweld. Vanuit Berlijn schreef hij een tweewekelijkse column voor NRC Handelsblad die werden gebundeld in Uit Berlijn (1982), Machthebbers. Verslagen uit Berlijn en Toscane (1983) en Krijgsgewoel (1986).

B I B L I O F I E L E   U I T G A V E N

• Simon Vinkenoog (tekst), Armando (vignetten), gepubliceerd naar aanleiding van Armando’s tentoonstelling in Kunstzaal ‘t Venster in Rotterdam in 1957. 150 genummerde exemplaren, gesigneerd door Armando enVinkenoog.

• Armando, Het plechtige - het donkere/das feierliche - das dunkle, met zes litho’s en zes begeleidende teksten van Armando, (met in een apart katern, de Duitse vertaling van Anne Stolz), Bebert Rotterdam, 1984, in een houten kist van Piet van Schadewijk. Oplage: 137 genummerde exemplaren en 12 Romeins genummerde luxe exemplaren op Fabriano-Esportazione, voorzien van een originele gesigneerde tekening, een originele handgeschreven en gesigneerde tekst en een houten wissellijst, verzorgd door Van Schadewijk.

• Duits. Herinneringen. Amsterdam, Picaron editions, 1991. Losbladig in kartonnen omslag en cassette (Binderij Phoenix). 204 p. Met 16 illustraties in zeefdruk. Gedrukt door Geuze in een oplage van 180 genummerde en gesigneerde exemplaren.

• Armando, Schuldig Landschaft, Rotterdam, Bébert, 1986. Vijf originele gesigneerde litho’s. In een portfolio door handboekbinderij Roest. Oplage 35 genummerde exemplaren in rood en zwart, en 10 Arabisch genummerde exemplaren hors commerce.

• Armando, Duits herinneringen, Amsterdam, Picaron Editions, 1991. Kartonnenfoedraal. 180 exemplaren.

• Armando, De hand en de steen, Hein Elferink, 1995. 5 losse katernen in linnen overslagdoos. Armando maakte bij zijn gedichten 6 litho’s. Gezet uit de Pascal en gedrukt op BFK Rives.

• Armando, De naam in een kamer, Hein Elferink, 1998. Een gedichtencyclus met acht litho’s. Folio. Losse katernen in rode linnen map, gevat in rode linnen overslagdoos. Oplage: 25 exemplaren, gedrukt op Zerkal.

• Armando, De hand en de stem, Hein Elferink, 1995. Gedichtencyclus met 6 litho’s. Losse katernen in rode linnen overslagdoos. Oplage: 50 genummerde en gesigneerde exemplaren, gedrukt op BFK Rives.

• Ook over de tekeningen van Armando verscheen een bibliofiele editie.
De uitgave bevat de beschouwing Confrontaties tussen potlood en papier van Ernst van Alphen en de herdruk van De galm van het verleden, Martijn Sanders in gesprek met Armando. Twee edities: een gebrocheerde editie (55 exemplaren) en een luxe editie in linnen map. De luxe editie bevat, naast de tekstuitgave, drie litho’s en een nieuw gedicht.

L I N K S

Armando Museum

Het Armando Museum Bureau is het projectbureau van het Armando Museum, gevestigd in het Rietveldpaviljoen op Zonnehof 8 in Amersfoort. Dit markante tentoonstellingspaviljoen werd in 1959 door Gerrit Rietveld ontworpen.

Het Armando Museum Bureau organiseert tentoonstellingen en activiteiten rond het werk van Armando en andere kunstenaars. In het Armando Museum Bureau is ook een documentatiecentrum gevestigd waar u informatie over leven en werk van Armando kunt vinden. Het Armando Museum Bureau blijft bestaan tot het moment dat het Nieuwe Armando Museum opent in de herbouwde Elleboogkerk.

In oktober 2011 raakte bekend dat het Armando Museum verhuist van Amersfoort naar Utrecht. De gemeente Amersfoort heeft geen geld meer om het in 2007 afgebrande museum te herhuisvesten en Utrecht heeft ruimte op landgoed Oud-Amelisweerd. De historische buitenplaats Oud-Amelisweerd ligt ten zuidoosten van Utrecht in een bocht van de Kromme Rijn.

Het Armando Museum zat sinds 1998 in de Amersfoortse Elleboogkerk. In oktober 2007 brandde de kerk volledig af. Bijna alle aanwezige kunstwerken en het documentatie-archief gingen daarbij verloren.