De poëzie van Leonard Nolens (1947), die in 1969 debuteert met barokke, experimenteel aandoende gedichten, behoort tot de meest absolutistische oeuvres in de Nederlandse literatuur. Halfweg de jaren tachtig treedt in zijn werk een versobering op. Zijn bezwerende stijl maakt plaats voor een parlando-achtige toon die niettemin de diepe gedachte niet schuwt. In 1986 publiceert Nolens De gedroomde figuur, zijn eerste bundel bij een Nederlandse uitgever. De bundel vormt het begin van zijn grote doorbraak, een periode waarin zijn werk de ene na de andere onderscheiding te beurt valt. In 1998 verschijnt de vierde druk van Hart tegen hart, waarin alle bundels staan die Nolens tussen 1975 en 1996 gepubliceerd heeft, maar oud zijn de thema's die de dichter obsessioneel en virtuoos in talloze modulaties herneemt, ook in zijn jongste bundel Manieren van leven (2001). Vader, moeder, kindervragen, jeugdportretten, afscheidsfeesten, stadsgezichten, vrienden, alleenzijn, alcohol en God en geld, een vrouw en het gedroomde boek: wie of wat er ook wordt opgeroepen, altijd zijn de gedichten van Nolens meerstemmige vormen van denken, beeldende wijzen van handelen, noodzakelijke middelen van bestaan, kortom compacte manieren van leven. Elk gedicht is een gedraging, elke cyclus is een hecht maar explosief gedragsgaspatroon. Naast poëzie publiceert Nolens sinds 1989 vier opgemerkte dagboekdelen. Ook hier wordt de zoektocht naar de relatie tussen poëzie en identiteit voortgezet.

E R G O    P E R S    U I T G A V E N


In april 2003 verschijnt bij Ergo Pers een boek in wording: Bres. Daarin staan drie al in Nolens' vorige bundels opgenomen reeksen, plus een vierde cyclus van twintig lange gedichten die hier voor het eerst verschijnen en zelfs de aanvang vormen van dit boek. Ze werpen immers een levendig licht op het voorlopig geheel van Bres. Vier reeksen, samen goed voor vierenveertig gedichten, staan hier voor het eerst bijeen.

Dan Van Severen tekende voor deze uitgave vier etsen. Vertrekkend van het kruis, dat vaak als basis fungeert in zijn werk, ontstond een reeks verinnerlijkte etsen die een contrapunt vormen bij de gedichten van Nolens.

De oplage van deze editie bedraagt 48 Arabisch genummerde exemplaren, gedrukt op Hahnemühle 230 g. Bij elk exemplaar hoort een suite van vier door Dan Van Severen gesigneerde en genummerde etsen. Alle exemplaren werden in het colofon gesigneerd door Leonard Nolens en Dan Van Severen. De tekst werd gezet uit Bembo corps 18 en gedrukt door Rein Ergo, de etsen werden gedrukt door Henrie Hemelsoet.
Het boek telt 78 bladzijden, de afmetingen zijn 28 cm x 35 cm, foedraal met opdruk.

Negen slapeloze gedichten | Neun schlaflose Gedichte, een tweetalige uitgave met gedichten van Leonard Nolens en etsen van Karel Dierickx verscheen in een oplage van zestig exemplaren, Arabisch genummerd van 1 tot 60. Bij elk boek hoort een suite met vijf door Karel Dierickx getekende en genummerde etsen en een door Leonard Nolens hand geschreven en gesigneerd gedicht. Elk boek werd ook in het colofon gesigneerd door de auteur en de kunstenaar.
De gedichten werden naar het Duits vertaald door Ard Posthuma. De etsen werden gedrukt door Henri Hemelsoet en Eric Levert. De tekst werd gezet uit Stempel Trump Mediæval en gedrukt op Hahnemühle 230 grams door Rein Ergo die ook instond voor ontwerp en afwerking. De etsen van Karel Dierickx onstonden in de winter van 2007 in het atelier van Hentrie Hemelsoet.
Het boek werd voorgesteld op 1 juni 2007 in Antiquariaat de Slegte in Antwerpen in aanwezigheid van beide kunstenaars.

Negen slapeloze gedichten | Neun schlaflose Gedichte, 28 x 35 cm, 44 bladzijden. Prijs 700 €.

E T S E N

Selectieve bibliografie

Leonard Nolens' bundel Liefdesverklaringen (1990) werd in Nederland bekroond met de Jan Campertprijs 1991, in België met de Driejaarlijkse Staatsprijs 1992. Voor zijn gehele werk kreeg hij in 1997 de Constantijn Huygensprijs. Voor Bres kreeg hij in 2008 de VSB Poëzieprijs.

P o ë z i e

Hart tegen hart. Gedichten 1975-1996 (vierde vermeerderde druk 1998), Voorbijganger (1999), Manieren van leven (2001), Bres (2003), Derwisj (2003), Een dichter in Antwerpen (2005).
Laat alle deuren op een kier (2004) bundelt voor de eerst keer alle veertien tussen 1975 en 2003 verschenen titels en vormt al dus de vijfde, zeer vermeerderde druk van zijn gedichten.

[Nolens heeft van zijn eerste 23 bundels er twee niet opgenomen en uit vier bundels een aantal gedichten verwijderd. Hij schrijft zelf :
De eerste bundels, Orpheushanden (1969) en De muzeale minnaar (1973), vormen het kluwen dat in latere bundels wordt afgewikkeld. Wie dat begin wil zien, waarin men woorden heeft en nog geen taal, kan elders terecht.
Uit de bundels Twee vormen van zwijgen (1979), Incantatie (1977), Alle tijd van de wereld (1979) en Vertigo (1983) is een aantal gedichten verwijderd. Enkele gedichten werden bijgewerkt. Andere hebben, voor de goede orde, een nummer of titel gekregen.
Alle andere bundels staan integraal in dit boek.]

Ter gelegenheid van Gedichtendag 2007 schreef Leonard Nolens de bundel Een fractie van een kus.

P r o z a

Stukken van mensen. Dagboek 1979-1982 (1989), Blijvend vertrek. Dagboek 1983-1989 (1993), De vrek van Missenburg. Dagboek 1990-1993 (1995), Een lastig portret. Dagboek 1994-1996 (1998).

Het werk van Nolens wordt uitgegeven bij Querido, Amsterdam.




Leonard Nolens op Poetry International

Willem Roggeman in gesprek met Leonard Nolens

De vierde cyclus Bresgedichten werd opgenomen in de bundel Derwisj, die bij Querido verscheen.

Niemand ontspringt de dans van de derwisj, de zwalkende bedelbroeder, de rondzwaaiende monnik, de zwierende mysticus. Alles draait om hem. Zoals de aardbol tolt om zijn as en de zon, zo wervelt een mens om zichzelf en de ander.
De derwisj telt zijn passen met passie. Het zijn onze stappen. De dichter laat gangbare woorden de sprong berekenen van zijn bezieling. Het zijn die van ons. De derwisj, de dichter, beiden nemen met zwier onze handel en wandel de maat.
Drieëndertig dansgedichten vormen de spil van Derwisj. Daaromheen staan een serie liefdesgedichten, een brief en de vierde reeks van Bres, een bundel in wording waarvan drie cycli verschenen in Nolens' drie vorige bundels. Deze vier cycli samen werden voor het eerst gebundeld in 'Bres', een Ergo Pers uitgave met etsen van Dan Van Severen.

Leonard Nolens leest Bres IV