|
| |
° 1952, Sint Denijs Westrem.
†
2009, Elsene
| |
|
Ik hou alleen nog van negers, de negers van het schilderen. Die van accident naar accident struikelen. De zwervers, de analfabeten, de visionairen, de gebrekkigen, éénogigen, kreupelen, de krokodillen in de woestijn.
De verwonderden, de ontstelden.[0] |
| |
|
|
|
| |
Philippe Vandenberg, geboren in Gent in 1952, stapte op 20 juni 2009 uit het leven in zijn appartement in Elsene. Hij liet een complex, radicaal en volstrekt uniek oeuvre na.
Hij noemde zichzelf een kunstenaar van de ontroering en de reflectie. In de Gentse Universiteitsbibliotheek bevindt zich een verzameling portretten uit het persoonlijke archief van Vandenberg.
|
 |
Philippe Vandenberg in zijn atelier in de Stokerijstraat (Gent)[1]
|
|
'Het gros van de portretten in het archief Vandenberg voeren niet het unieke moment van de artistieke creatie op, maar tonen hem net wanneer hij niet aan het werk is. Het is zelden of nooit duidelijk of hij nog moet beginnen, of er net een dag in het atelier heeft op zitten. Het moment en het proces van creatie moeten niet gecapteerd worden om ze te evoceren. De afwezigheid van handelingen maakt het mysterie er niet minder om. De rondslingerende verfpotten in combinatie met de bespatte wanden en de vloer die in het gros van de foto’s als setting te zien zijn, doen het nodige werk. Ze getuigen niet alleen van een artistieke identiteit, maar bezitten tevens het vermogen om een beeld op te roepen van de ploeterende kunstenaar die, wanneer er geen fotograaf aanwezig is, in alle eenzaamheid strijd levert in zijn atelier [1].
In 2003 neemt zijn werk een nieuwe wending. Nadat hij zich wekenlang had teruggetrokken in De Sleutel, bekende hij 'het is alsof ik stom geworden ben. Ik kan geen verhalen meer vertellen.'
Hij kan niet langer verhalend tekenen. Het anekdotische uit zijn
vroegere werk maakt plaats voor configuraties van een
zuiver abstract lijnenspel, met het kruis als referentiepunt. Motieven als 'kruisiging' en de existentiële bevraging
van de plaats van de mens en de kunstenaar in deze wereld zijn nog
steeds prominent aanwezig, maar de beeldentaal is minder getormenteerd
geworden, meer gelouterd en uitgepuurd. In hetzelfde jaar werkt hij voor het eerst aan een grote reeks etsen. Ook in deze eerste etsen blijft de beeldtaal vrij van figuratie. Het contact met de grafische techniek geeft een nieuwe impuls aan deze vernieuwing.
Het resultaat was Exil de peintre, een boek met vierenzestig etsen. De etsen ontstonden van december 2002 tot november 2003 in het atelier van Henrie Hemelsoet. Het boek verscheen bij Ergo Pers in december 2003. Rein Ergo stond in voor de vormgeving en met Philippe Vandenberg en Henrie Hemelsoet voor de realisatie van het boek.
Het atelier van Ergo Pers bevindt zich aan de Muinkkaai in Gent, en grenst als bij toeval aan het voormalige atelier van Philippe Vandenberg in de Hofstraat.
|
|
Philippe Vandenberg in zijn atelier in de Hofstraat in de jaren '80 [2].
|
| |
| |
| |
Een kleine selectie
Philippe Vandenberg, Saint-John's Drawings, 2008
Philippe Vandenberg. L'important c'est le kamikaze | Oeuvre 2000-2006. Musée Arthur Rimbaud, ON LINE vzw, 2006
Bernard Gaube. L’exercice d’une peinture. Cahier n° 1. Bruxelles 2003. Hier verscheen de eerste tekstversie van wat later La Lettre au Nègre werd in Exil de peintre (Ergo Pers, 2004).
Philippe Vandenberg. Oeuvre 1995-1999. Antwerpen : MUHKA - MUseum van Hedendaagse Kunst Antwerpen, 1999
Volledige bibiografie - pdf
Een mooie tekst over zijn werk verscheen ook in Ons erfdeel, Yella Arnouts, Het laatste voor de dood. Philippe Vandenberg (1952 – 2009).
Willem Elias, In Memoriam Philippe Vandenberg, Vakgroep Educatiewetenschappen (Vrije Universiteit Brussel) | uvv - deMens.nu
Ludo Bekkers, Het avontuur van het schilderen. Over het oeuvre van Philippe Vandenberg | Ons Erfdeel, jaargang 39 (1996) , p. 575 | www.dbnl.org
|
Mes enfants, je vous aime tellement. Je n'en peux plus de solitude. Pardonnez-moi. Dat zijn de woorden die Philippe Vandenberg in 2009 voor zijn kinderen neerschreef en op een tafeltje achterliet alvorens hij uit het leven stapte.
Enkele jaren later maakte Guillaume Vandenberg een indringende impressie over zijn vader, L'âme est vagabonde.
|
L'âme est vagabonde (2012)
|
|
L'âme est vagabonde, Les frères Zarakoff (2012) [3]
Le 29 juin 2009 Le peintre Philippe Vandenberg a décidé de quitter ce monde.
Il était dans son appartement Boulevard d’Ypres à Bruxelles .Son fils y retourne.
Regie: Guillaume Vandenberghe, Raphaël Kolacz
Muziek: Thomas Smetryns
Montage: Effi Weiss
Productie: Les frères Zarakoff
|
Na het overlijden van Philippe Vandenberg brachten zijn dochter Hélène en zonen Guillaume en Mo hulde aan het werk van hun vader in diverse tentoonstellingen. In de Philippe Vandenberg Foundation en vanuit Vandenbergs atelier in Molenbeek dragen ze het oeuvre van hun vader uit. Een van de hoogtepunten was de tentoonstelling Philippe Vandenberg. Molenbeek in het Paleis voor Schone Kunsten (Bozar) te Brussel in 2020.
|
Philippe Vandenberg. Molenbeek. Bozar, Paleis voor Schone Kunsten, Brussel
|
|
Verscheurde schoonheid. Philippe Vandenberg. Molenbeek, Paleis voor Scjone Kunsten, Bozar, Brussel, 2020 © Ergo Pers
|
|
| |
Philippe Vandenberg. Molenbeek
BOZAR/Paleis voor Schone Kunsten
Ravensteinstraat 23 1000 BRUSSEL
Philippe Vandenberg Foundation
www.philippevandenberg.be |
| |
[0] Brief aan de neger, vertaald uit het Frans door Joost Beerten. Voor het eerst verschenen in Exil de peintre, Ergo Pers, Gent, 2003.
Je n'aime plus que les nègres, les nègres de la peinture.
Ceux qui vont d'accident en accident. Les errants, les analphabètes, les hantés,
les estropiés, les borgnes, les boiteux, les crocodiles dans le désert.
Les étonnés, les désabusés.
[1] Philippe Vandenberg in his studio, Stokerijstraat, Ghent (photo Émile Luider, Gent, 1987/1988).
In het persoonlijke archief van Vandenberg, sinds 2015 ondergebracht in de Gentse Universiteitsbibliotheek, bevinden zich een driehonderdtal, vaak ongesorteerde fotoportretten van de kunstenaar gemaakt tussen 1981 en 2008. Het betreft grotendeels analoge foto’s en contactvellen, maar ook enkele digitale beelden. Het gros toont Vandenberg in zijn atelier, in het bijzonder in de Hofstraat in Gent waar hij werkte van circa 1981 tot 1988. [Eléa De Winter, Een veelheid aan schilders. Fotoportretten van Philippe Vandenberg, in De Witte Raaf, Editie 213, september-oktober 2021| www.dewitteraaf.be]
[2] Deze foto werd genomen door Michiel Hendryckx, licenziato in base ai termini della licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo 4.0 Internazionale.
[3] L'âme est vagabonde, Les frères Zarakoff (2012) from Philippe Vandenberg Foundation on Vimeo
L’âme est vagabonde (The Soul Wanders) is the last part in the trilogy dedicated to Philippe Vandenberg by filmmaker Guillaume Vandenberghe, the artist's son, and Raphaël Kolacz. On June 29, 2009, the painter committed suicide in his apartment in Brussels. His son returns to the apartment – a work space turned into a drama scene – and films the traces left by the painter, the lover and the father. Wandering from object to object, like a ghost, he makes us penetrate into this dark and provocative universe, evoking the last hours of a man facing his pains and colors.
Directors: Guillaume Vandenberghe, Raphaël Kolacz
Music: Thomas Smetryns
Montage: Effi Weiss
Production: Les frères Zarakoff
Color, 9’
|
| |
|
|
