Is een boek dat zich bewust buiten de eigen tijd plaatst, relevant?
Een boek is een vervoermiddel van woorden, zinnen, gedachten, soms van beelden. Het is een verzonnen, geconstrueerde wereld.
Ergo Pers in Gent drukt boeken op een handpers. De boeken zijn handmatig gemaakt, je ziet de ambachtelijke kwaliteit van ver. Ze zijn niet glad of afgelikt. Het drukken gebeurt in een kamer waar de tijd buiten gehouden wordt, een souterrain. Men denke aan Hrabal. Een boek dat traag gemaakt wordt, moet ook traag gelezen worden.

De Ergo Pers bestaat dankzij vrienden. Voor Lichthouwen fungeerde dichter-vertaler Jan H. Mysjkin als trait-d'union tussen Frankrijk en België. Hij bracht dichter Jacques Dupin, schilder-tekenaar Pierre Alechinsky en uitgever Rein Ergo samen.
Jacques Dupin is in Frankrijk een vertegenwoordiger van de 'zwijgende' poëzie. De werkelijkheid is niet weer te geven. Het is poëzie van geslagen mensen: we zijn hier en we staan hier. Francis Bacon heeft van Dupin een intrigerend portret gemaakt: cultuur- en junglemens in één beeld.
Pierre Alechinsky was de benjamin van de Cobrabeweging. Zijn schilderijen zijn Belgisch, Brussels, Ensoresk. Hoe ernstig en intellectueel begaafd Alechinsky ook is, zijn beelden zijn soms wat oppervlakkig. Het speelse voert de boventoon, het grillige gaat met het schilderij op de loop. Zijn hand is onmiskenbaar zijn hand. Alechinsky heeft zijn stem gevonden door de materie. De olieverf was hem te zwaar, acryl en inkt werden zijn media. En daardoor: snelheid, begaafdheid en vreugde.
In Vlaanderen is Ergo Pers de enige vertegenwoordiger van wat in het Frans genoemd wordt 'livres iIIustrés'. Vertaal de term en je hebt het plots over banale boeken. Door deze boeken in het Frans te benoemen, worden ze in een traditie geplaatst: Maeght, Cahiers d'art, PAB, Tériade, Fata Morgana...

In Lichthouwen staan prent en tekst naast elkaar, elk in een eigen wereld: beeld en woord becommentariëren of versterken elkaar niet, ze zijn. De eenzaamheid temidden van het bladwit. Door de zelfstandigheid is er een lichtheid. Door het vele wit: een twijfelen tussen statigheid of verstildheid. Aldus kan een boek worden: salontafelornament. Ware daar niet: het oog, de hand. En samen: de smaak, uiting van cultuur.
Niets minder dan een meesterdrukker is nodig om verscheidenheid tot eenheid te brengen. Hier wordt de schoonheid zichzelf (de zwaarte van het papier, de zwartheid van de inkt, het speelse van het penseel, het bedachtzame van de schrijverspen) en dit alles gebonden in de palm van de drukker. Zo kan het boek de meesters ontvangen:
Mysjkin, de tovenaar-vertaler.
Dupin, de schrijver van 'Zolang mijn woord duister is ademt het'.
AIechinsky's vederlichte hand die vreugde geeft.
Ergo, de schoonheid van de traditie.

Omdat de tijd tijdloos is.

Johan Velter, in Zichtbaar/Zeldzaam, hoogtepunten uit de Antwerpse Stadsbibliotheek, 2005, Antwerpen.