Jürgen Partenheimer, Das Archiv – The Archive

Jürgen Partenheimer (München, 1947) is een van de meest markante en literaire kunstenaars van deze tijd. Zijn werk staat bekend om zijn minimale, maar tegelijkertijd sterk poëtische beeldtaal [2].

In 2014 bundelden vier instellingen hun krachten in een samenwerkingsverband dat verschillende aspecten van Partenheimers werk toonde: de Pinakothek der Moderne in München; de Falckenberg Collection, Deichtorhallen Hamburg; het Gemeentemuseum Den Haag; en de Contemporary Art Gallery in Vancouver. De vier tentoonstellingen hadden verschillende installatieconcepten die verband hielden met hun locaties en ruimtes, en genereerden verschillende subjectieve ervaringswerelden voor de bezoekers. Het begeleidende boek Jürgen Partenheimer. Das Archiv - The Archive bood een 'vijfde ruimte' waar filosofen, historici, kunstenaars en dichters in een reeks essays diverse aspecten van het Partenheimers werk onderzochten [1]. Auteurs zoals Anne Carson, Lebogang Mashile, Carla Schulz-Hoffmann, John Burnside, Oswald Egger en Rudi Fuchs, die in verschillende talen schrijven en verschillende disciplines vertegenwoordigen, gaven hun persoonlijke visie op veelzijdigheide oeuvre van Jürgen Partenheimer. Partenheimer vatte het project als volgt samen: ‘De tentoonstelling verwijst naar het archief van de kunstenaar. Dit zie ik niet enkel als een fysieke plek waar hij of zij kunstwerken opslaat. Het is tegelijkertijd een synoniem voor alles wat bestaat, alle fantasie, verbeelding, herinneringen en realiteit’ [2].
De tekening op het omslag van Das Archiv – The Archive is Fadensonnen, een tekening van Partenheimer uit 2013. Fadensonnen is een Duitstalige dichtbundel uit 1968 van Paul Celan.

A la rêveuse matière,  een tweedelig kunstenaarsboek met een reeks etsen van Jürgen Partenheimer en vijf teksten van Francis Ponge was in 2014 te zien in de Pinakothek der Moderne in München en het Gemeentemuseum Den Haag tijdens de tentoonstelling Jürgen Partenheimer Das Archiv-The Archive[1]. Het Archief was een terugblik op de meer dan vijfendertig jaar omvattende carrière van Partenheimer en was tevens een uniek samenwerkingsproject tussen vier internationale instellingen, het Gemeentemuseum Den Haag, de Pinakothek der Moderne in München, Deichtorhallen Hamburg/ Sammlung Falckenberg en de Contemporary Art Gallery in Vancouver[2]. De vier musea toonden in een doordacht samenwerkingsverband verschillende aspecten van Partenheimers werk.

The Archive - Het Archief is als een 'reis door het geheugen'. Partenheimer selecteerde werken uit dertig jaar kunstenaarschap en creëerde een indrukwekkend georkestreerde presentatie die verleden en heden verenigt en persoonlijke herinneringen laat samenvloeien met associaties en fragmenten uit ons collectieve geheugen.

Jürgen Partenheimer:

«De tentoonstelling verwijst naar het archief van de kunstenaar. Dit zie ik niet enkel als een fysieke plek waar hij of zij kunstwerken opslaat. Het is tegelijkertijd een synoniem voor alles wat bestaat, alle fantasie, verbeelding, herinneringen en realiteit.»[2]

 

Jürgen Partenheimer. Het Archief. Gemeentemuseum Den Haag, 2014 [4]

Le bouleau volant, Sammlung Falckenberg, Hamburg

In 1988 was Jürgen Partenheimer voor het eerst te gast in Bremerhaven voor een solotentoonstelling in de Kunsthalle. Twee jaar eerder verwierf de Kunstverein reeds de eerste werken voor haar collectie. In 1990 en 1994 volgden de tentoonstellingen "Mind - Stack (Über die Natur) ziehende Wolke - lehnende Wolke" en 23 Bleistiftzeichnungen in het Kabinett für aktuelle Kunst.

20 jaar later keert Partenheimer terug naar de havenstad en toont een groep werken die nog nergens te zien waren. Le bouleau volant rustte 33 jaar lang in een doos in het archief van de kunstenaar. In 2014 werd het voor het eerst weer tentoongesteld in de Deichtorhallen Hamburg - Falckenberg Collection als deel van een open samenwerking met het Gemeentemuseum Den Haag, de Contemporary Art Gallery Vancouver en de Sammlung Moderne Kunst in de Pinakothek der Moderne München.

De groep van 79 werken op A4-papier ontstond in 1979 en was een jaar later Partenheimers bijdrage aan de Biënnale van Parijs. In 1981 werd de groep werken getoond in een internationale selectie van de Biënnale van Parijs in het Musée d'Art Contemporain in Nice, in de Galeria Nacional de Arte Moderna in Lissabon en in het Sahra Hilden Museum in Tampere.
De tekeningen, collages, schilderijen en aantekeningen in Le bouleau volant geven aanvankelijk de indruk van een heterogene verzameling afzonderlijke bladen. Toch moeten de tekeningen veeleer worden opgevat als een verzameling teksten of materialen waarvan de afzonderlijke delen alleen in hun context kunnen ervaren en met elkaar in verband gebracht kunnen worden. Net als bij een caleidoscoop combineren de afzonderlijke elementen in bewuste of willekeurige constellaties tot een beeld.

Deichtorhallen Hamburg Sammlung Falckenberg | Le bouleau volant (Das Archiv) | Invitation

Distanz | Die Magie von Vorstellung und Wirklichkeit